2009 yılında dünyada 40 milyon ton domates üretimi
gerçekleşmiştir.
Dünyada kişi başına tüketilen domates 1997 yılında 6,2 kg iken 2007 yılında 10,8 kg .’a çıkmıştır.Bu
rakamın gelecek yıl kişi başına 12,3 kg’a çıkacağı tahmin ediliyor.
2007 yılında bir araştırmada,bazı ülkeler için yılda kişi
başına tüketilen domates miktarı ile ilgili olarak şu sonuçlar tespit edilmiş.
Türkiye’de 7
kg .
Avrupa’da 24 kg .
Tunus’ta 55 kg .
Campell’s firması dünya sanayi üretim alanlarını 3 ana
BÖLGEYE ayırarak faaliyetlerini buna göre sürdürmekteymiş. Bunlar,
1-ABD-Çin
2-Güney Amerika,(Şili,Brezilya,Arjantin),Günet Afrika ve
Avustralya
3-Akdeniz bölgesi ve Avrupa .
1.BÖLGE
KALİFORNİYA
Kaliforniya’da son üç
yılda domates üretimi;
Yıl dekara verim Ort.Briks üretim(ton)
2008
8,5 ton 5,3 12,1 milyon
2009
9,4 ton
5,4 13,6
milyon
2010
10-12 milyon(tahmin ediliyor)
2009 yılında çiftçiye tonuna 85-90 dolar ödeme yapılmış.2010
yılında ise düşünülen fiyat tonuna 60-65 dolar arası.
Kaliforniya’da 2009 yılında briksler geçmiş yıllara oranla
ortalama 5,4 olarak en yüksek seviyede gerçekleşmiştir. Burada en önemli etken
sanayi domatesi tohumu üreten firmalar
ile Kaliforniya üniversitesinin bölgeye uygun çeşit seçimi,gübreleme ve sulama
konularında çiftçiyle son derece güçlü ilişkiler kurarak yaptığı araştırma
geliştirme çalışmalarıdır.
Kaliforniya’da giderek artan damla sulama burada ciddi etken
olmuştur.Şuanda Kaliforniya’da yetiştirilen domates tarlalarının yaklaşık
%50’si damla sulama yöntemiyle sulanmaktadır.Bu oran güneye indikçe %90’lara
çıkmaktadır.Buda son yıllarda Kaliforniya’da giderek verim ve brikslerin yükselmesine
neden olmuştur.Ayrıca bölgede bulunan sanayicilerde artık 5,5 briksin altında
olan hiçbir varyeteye sıcak bakmıyor ve dikimini istemiyor.Kaliforniya’da
yapılan bir çalışmada ortalama 0,1 bir briks artışının işletmeye yılda 800.000
ila 1.000.000 dolar arası verimlilik
sağladığı saptanmış.Kaliforniya’da yaklaşık olarak fabrikalar 110 günlük
bir sezona sahiptirler.
ÇİN
Çin son yıllardaki üretim rakamlarıyla dünyada sanayi
domates üretiminde 2.sıraya yükselmiştir.
Çin’de son üç yılda
domates üretimi;
Yıl
Dekara verim Ortalama.Briks Domates Üretimi(ton)
2008 5-7,5
ton arası 6 milyon
2009 5-7,5
ton arası 7,2 milyon
2010
9,1
milyon olacağı(tahmin ediliyor)
Çin’de domates üretimi üç ana bölgede toplanmıştır.Bunlar
Urumçi bölgesi,İç Moğolistan ve Moğolistan sınırı boyunca genişleyen yeni
alanlar.Çin’de domates sezonu şuanda ortalama 45 gün.Yaklaşık ton maliyeti ise
40 dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.2010 yılında Çin üreteceği yaklaşık 9
milyon ton domatesin 4 milyon tonunu ihraç edecek diye tahmin ediliyor.Çin’le
ilgili sağlıklı veri almak pek mümkün olmadığı için rakamların da güvenilirliği
tartışmalıdır.
1.Bölgede 2009 yılında toplamda yaklaşık 20 milyon domates
üretilmiştir. Kısaca Çin ve ABD dünyada üretilen domatesin %50’sini
üretmektedir.
2.BÖLGE
Ülke Üretim Milyon Ton
Kanada 0,485
Brezilya
1.150
Şili
0,620
Arjantin 0,450
Avustralya 0,260
Kuzey Afrika Ülkeleri 0,170
İran
1.800
Hindistan 0,130
Diğer 0,300
2.Bölgede 2009 yılında toplamda yaklaşık 5 milyon ton
domates üretilmiştir.
3.BÖLGE
Akdeniz bölgesi ve Avrupa ülkeleri.
2009 yılında gerçekleştiği düşünülen domates üretim
bilgileri şöyle.
Ülke
Üretim Milyon Ton Dikim Alanı Dekar Çiftçi Sayısı
İtalya
5,4 650.000 2.500
İspanya
2,3
350.000 850
Türkiye
1,7
230.000 18.000
Portekiz
1,2
140.000 400
Yunanistan
0,7
110.000 900
Ukrayna
0,2
Macaristan
0,1
Fransa
0,1
3.Bölgede 2009 yılında toplamda yaklaşık 12 milyon ton
domates üretilmiştir.
AB üyesi ülkelerde domates üretimi belli kotalara göre
yapılmakta ve burada politika oldukça belirleyici olmaktadır.2007 yılına kadar
domates üreten çiftçilere ton başına 34,5
euro destekleme ödemesi yapılmaktaydı.Bu destek sonucu AB üyesi ülkelerdeki çiftçiler kendilerine
verilen kotaları aşarak iki kat dikim yapmaya başladılar.Bu durum sonucunda
2007 yılından sonra AB üyesi ülkelerde destekleme yöntemi değiştirilerek şöyle
bir temrin oluşturuldu.
2008-2011 yılları arasında domates diken çiftçilere dekara
120 ile 150 euro destek verilmeye başlandı.Ayrıca ekipman desteği de
yapılmakta.2011 ile 2013 yılları arasında ise domates ister diksin dikmesin
yine çiftçilere dekara 120 ile 150 euro destek ödemesi yapılmaya devam
edilecek.2013 yılında sonra ise bu desteklerin tamamı kaldırılacak.
Bu durumda AB üyesi ülkelerde domates fiyatları bugünkü fiyatların
%25-%30 üzerine çıkacak.Buda AB ülkelerindeki küçük işletmelerin kapanmasına
neden olabilecektir.Önemli oranda domates üretiminde düşüş olacağı beklentisi
var.Bu oluşan boşluğu da Çin’den gelecek salçanın dolduracağı
düşünülüyor.Ayakta kalmak isteyen büyük firmalar ise belki kendi domateslerini
çiftçi bulmakta güçlük çekeceği için kendileri işletmeleri için domates üretimi
yapmaya başlayacak gibi bugünden farklı değerlendirmeler yapılmakta.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder