KIRMIZI ÖRÜMCEK

Kırmızı örümcek: Tetranychus urtice

Fide dikiminden yaklaşık 2-2.5 ay sonra hava sıcaklıklarının yükselmesi ve bitkide meyve yükünün artması sonucu domates bitkisi hastalık ve zararlılara karşı zayıf düşer. İşte bu dönemde tarlalarda kırmızı örümcek zararlısı ortaya çıkar. Çıplak gözle zor görülebilen kırmızı örümcekler sanayi domatesi üretim bölgelerinde hava sıcaklıklarının yüksek olduğu dönemlerde daha çok gözlenir. Ayrıca, yaprak biti zararının azaldığı dönemin arkasından kırmızı örümcek zararı başlayabilir. Diğer yandan özellikle tozun yoğun olduğu (yol kenarı, taş ocakları çevresi, tahıl hasadının yapıldığı dönem) alanlardaki domates bitkilerinde kırmızı örümceğin zararı daha yoğun olabilmektedir.

Tanımı ve Yaşayışı: Kırmızı örümcekler genellikle domates yaprağının alt yüzünde ördükleri ağlar arasında bulunurlar (Şekil….). Genelde armut şeklinde olan kırmızı örümceklerin vücutları üzerinde kıl, diken ve tüyler bulunur. Sanayi domatesi üretim bölgelerimizde en çok iki noktalı kırmızı örümcek (Tetranychus urticae Koch.) ve Avrupa kırmızı örümceği (Panonychus ulmi Koch.) zarar yapmaktadır. Sınırlardaki yabancı otlardan ve bilhassa sarı diken diye tanımlanan yabancı ot türünden domatese geçen kırmızı örümcek bitki yapraklarının altına yerleşir, yaprakları emerek zarar verir ve zamanla bitkinin bu yaprakları yeşil rengini kaybederek solmaya başlar. Çıplak gözle zor görülen bu zararlı iyi takip edilmelidir. Bu nedenle zaman zaman tarlada el büyüteci ile kontroller yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu kontroller sırasında A4 beyaz kağıt üzerine domates bitkisinin yaprakları silkelenerek zararlının olup olmadığı kolayca anlaşılır.

Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi: Kırmızı örümceklerin domates yapraklarının alt yüzeyinde oluşturdukları ağlar arasına bıraktıkları yumurtalar genellikle 3-5 gün içerisinde hava sıcaklığına göre açılırlar. Sanayi domatesinde Ege bölgesi koşullarında Haziran ayına, Marmara bölgesinde ise Temmuz ayında 2 ya da 3 döl verebilir. Sokucu-emici ağız yapılarına sahip ergin kırmızı örümcekler yaprakların alt yüzeyinde bitki özsuyunu emerek zarar yaparlar. Bunun yanında salgıladıkları maddeler ile de bitki fotosentezini engelleyerek verim ve kalite üzerinde % 40-60 oranında zarar yapabilirler (Şekil….).

Şekil…. Domates tarlasında kırmızı örümcek zararı

 

  Mücadelesi: Kışı dökülen yaprakların altında ve/veya toprak arasında ergin halde geçiren kırmızı örümcekler, bazı virüs hastalıklarının yayılımına da neden olabildikleri için mücadelesinin doğru ve zamanında yapılması ayrı bir önem taşımaktadır.

          Kırmızı örümcek ile mücadelede zarar eşiği olmadığı için ilaçlamanın başarısına etki eden en önemli faktör zararlının görülür görülmez ilaçlı mücadeleye başlanmasıdır. Son yıllarda yapılan iyi tarım uygulamaları çerçevesinde mücadelede doğru zamanı belirlemek için tuzak bitki kullanımına başlanmıştır. Bu amaçla, domates dikilen alanların yol ve sınırlarına, ve/veya hakim rüzgar alan tarlaya yakın uygun yerlere tuzak bitki olarak Pavlonya (Paulownia) dikilmesi oldukça etkilidir. Kırmızı örümcek ilk olarak Pavlonya bitkisinin yapraklarına geldiği için, zararlı tespit edildiği zaman normal uygulama dozunun en az iki katı akarisit kullanılarak mümkünse yaprakların altlarını etkili biçimde kaplayan elektrostatik ilaçlama makinası ile mücadele yapılması yararlı olmaktadır.

Yüksek bir yerden tarlaya bakıldığında da kırmızı örümcek başlangıcını tarlada yaprakların üzerine toz kaplanmış şeklinde görmek mümkündür. Bunun için zararlının bulunduğu noktaların çevresi dışardan içeriye doğru akarisit ile ilaçlanmalıdır. Tozlu yol kenarlarındaki domates tarlalarında kırmızı örümcek daha çok zarar yaptığı için mücadelesi daha zordur. Bu nedenle, kırmızı örümceği tarlaya sokmamak mücadeledeki temel amacımız olmalıdır.

Kültürel önlemler arasında, toprak analiz sonucunda önerilenden fazla azotlu gübre kullanımından kaçınmak, yabancı ot mücadelesine dikkat etmek, hasat sonrası bitki artıklarını kısa sürede tarladan uzaklaştırmak veya toprak işlemesi yapılarak kırmızı örümceklerin kışladıkları bitki artıklarının toprağa gömülmesi gelmektedir.

Sanayi domatesi üretiminde kırımızı örümceğin tarlaya giriş yapmasının mümkün olduğunca engellenmesi gerekmektedir. Kırmızı örümcekler tarlaya ya sınırlardaki otlardan ya da tozlu yol kenarlarından girer. Bu nedenle tozlu yolların kullanılmaması ya da toz oluşumunun engellenmesi (örneğin bu yolların zarar döneminde ıslatılması gibi), sınırlarda bulunan yabancı otların temizlenmesi mücadelede büyük önem taşımaktadır. Ayrıca yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı kırmızı örümceğin giriş yaptığı bölge iyi belirlenerek sadece o bölgenin kimyasal ilaç ile ilaçlanması hem girişi engelleyecek hem de tüm tarlanın ilaçlanmasına gerek duyulmayacaktır. Bu amaçla önerilen etkili maddeler ve preparatlar